Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΑΝΤΕΞΕ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ

Αναδημοσίευση από "Καθημερινή" (05/06/10), μετάφραση από International Herald Tribune

Ο κόσμος μπορεί να παραπαίει κάτω από τη χειρότερη οικονομική κρίση των τελευταίων 70 ετών, όμως η διεθνής μετανάστευση κάθε άλλο παρά δείχνει να περιορίζεται. Ο αριθμός των μεταναστών δεν μειώνεται πουθενά και πέρυσι τα εμβάσματα που έστειλαν στην πατρίδα τους ήταν περισσότερα από τα προβλεφθέντα. Πολλοί έχασαν τη δουλειά τους, ελάχιστοι όμως αποφάσισαν να επιστρέψουν, ακόμα κι αν τους πλήρωναν. Σε ορισμένα μέρη, μάλιστα, η ζήτηση για ξένο εργατικό δυναμικό αυξήθηκε. Από την Αριζόνα ώς την Καλαβρία, λέγεται ότι τα «πορώδη» σύνορα πλήττουν τους ντόπιους εργαζόμενους, απειλούν τα τοπικά ήθη και έθιμα και αυξάνουν την εγκληματικότητα. Ομως, ακόμα και μια σπάνιας κλίμακας οικονομική κάμψη έκανε λιγότερα από τα προσδοκώμενα για να επιβραδύνει τις εισροές ξένων, αποκαλύπτοντας αντιθέτως τις επίμονες δυνάμεις που ωθούν τους μετανάστες να αναζητούν την τύχη τους στο εξωτερικό.

Ισως κανένας τόπος να μην αναδεικνύει το δέλεαρ της μετανάστευσης καλύτερα από τις Φιλιππίνες, μια χώρα σχεδόν 100 εκατομμυρίων κατοίκων, όπου το ένα τέταρτο του δυναμικού εργάζεται στο εξωτερικό. Παρά τα δεινά της παγκόσμιας οικονομίας, η χώρα κατέγραψε πέρυσι ρεκόρ αριθμού εργαζομένων που πήγαν στο εξωτερικό και ποσότητας χρημάτων που έστειλαν στην πατρίδα τους. «Ούτε που νιώσαμε την κρίση», παραδέχεται ο Μαριανίτο Ρόκε, γραμματέας του υπουργείου Εργασίας, που προωθεί τις αρετές των Φιλιππινέζων εργαζομένων παντού, από την Αλμπέρτα ώς το Αμπού Ντάμπι.

Η οικονομική κρίση έπεται μιας εποχής αυξανόμενης κινητικότητας μεταναστών εργαζομένων ανά τον πλανήτη. Πολωνέζες νταντάδες ανατρέφουν παιδιά στην Ιρλανδία και Ινδοί χτίζουν ουρανοξύστες στο Ντουμπάι. Από τα 15 εκατ. θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν τη δεκαετία πριν από την κρίση, σχεδόν το 60% καλύφθηκε από άτομα ξένης καταγωγής, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ.

Προφανώς, και η κρίση έβλαψε τους μετανάστες, συχνά δυσανάλογα. Εκθεση της αμερικανικής ερευνητικής οργάνωσης Migration Policy Institute, διαπιστώνει ότι την τελευταία τριετία η ανεργία αυξήθηκε κατά 4,7% στους Αμερικανούς, αλλά κατά 9,1% στους μετανάστες από το Μεξικό και την Κεντρική Αμερική. Το κλίμα κατά των μεταναστών επιδεινώθηκε σε ορισμένα μέρη, ενίοτε πυροδοτώντας περιστατικά βίας. Το 2008, στη Νότια Αφρική, δεκάδες Αφρικανοί μετανάστες, μεταξύ των οποίων 27 άτομα από τη Ζιμπάμπουε, έχασαν τη ζωή τους σε ταραχές. Φέτος, στην Ιταλία, επιθέσεις κατά Αφρικανών εργατών σε αγροκτήματα καταδικάστηκαν από τον Πάπα. Ομως, με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι δυσκολίες δεν έστειλαν τους μετανάστες πίσω στην πατρίδα τους. Ισπανία, Ιαπωνία και Τσεχία πρόσφεραν οικονομικά ανταλλάγματα, αλλά ελάχιστοι ενέδωσαν. Ο αριθμός των Μεξικανών που εγκατέλειψαν τις ΗΠΑ δεν αυξήθηκε. Παρότι η οικονομία και ο αυστηρότερος έλεγχος στα σύνορα περιόρισαν τις νέες αφίξεις, ο συνολικός πληθυσμός των Μεξικανών μεταναστών μένει αμετάβλητος. Οι λόγοι είναι πολλοί. Κάποιες χώρες υποδοχής διέφυγαν της ύφεσης, ιδίως στη Μέση Ανατολή. Κάποιες χώρες προέλευσης δοκιμάστηκαν σκληρά. Ακόμα και στις κακές εποχές, άλλωστε, οι μετανάστες είθισται να κάνουν δουλειές που αποφεύγουν άλλοι. Το ζήτημα, πάντως, είναι ότι η δυναμική της μετανάστευσης διέψευσε τις εκτιμήσεις ακόμα και ειδικών που έχουν μελετήσει επί σειρά ετών τις τάσεις. Σε μελέτη που δόθηκε στη δημοσιότητα τον Απρίλιο, οι Στίβεν Κασλς του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και Μαρκ Μίλερ του Ντέλαγουερ διαπιστώνουν ότι «το πιο συγκλονιστικό είναι η αντοχή της διεθνούς μετανάστευσης».