Αναδημοσίευση από εφημερίδα "Ελευθεροτυπία" (12/11/09)
Η επείγουσα σύσταση μιας ομάδας εργασίας εμπειρογνωμόνων, η οποία θα καταλήξει άμεσα σε συγκεκριμένο σχέδιο δράσης, προκειμένου να οργανωθεί ένα ενδεδειγμένο για την ελληνική πραγματικότητα και αποτελεσματικό σύστημα ασύλου, αποτελεί μια από τις προτάσεις της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες προς την ελληνική κυβέρνηση. Ο επικεφαλής του γραφείου της Υ.Α. στην Ελλάδα Γιώργος Τσαρμπόπουλος εξηγεί στην «Ε» ποια είναι η κατάσταση και τι μπορεί να γίνει σχετικά με τη διαδικασία ασύλου, καθώς «τα οφέλη από ένα ριζικά βελτιωμένο σύστημα ασύλου είναι πολλαπλά: όχι μόνο για τους ξεριζωμένους συνανθρώπους μας, που έχουν ανάγκη και δικαίωμα προστασίας, αλλά και για την εικόνα της χώρας μας που σήμερα έχει πληγεί σοβαρά από αρνητικές επιδόσεις στα ζητήματα μεταχείρισης των μεταναστών και προσφύγων». Η σημερινή εικόνα είναι απλώς ζοφερή και οδηγεί πολλούς αιτούντες άσυλο εκτός διαδικασίας και αντιμέτωπους με τον κίνδυνο της απέλασης. Τη συνθέτουν:
* Τα χαμηλότερα ποσοστά χορήγησης διεθνούς προστασίας στην Ε.Ε. -για το 2008, το προσφυγικό καθεστώς ήταν 0,05% σε πρώτο βαθμό και 10,29% σε δεύτερο βαθμό.
* Η βραδύτητα της διαδικασίας: ο χρόνος εξέτασης των αιτημάτων κυμαίνεται από μερικούς μήνες έως και 7 χρόνια, μέχρι τον φετινό Ιούλιο είχαν μαζευτεί 42.700 εκκρεμή αιτήματα σε δεύτερο βαθμό, ενώ αποτελεί πόλο έλξης για αμιγώς οικονομικούς μετανάστες.
* Σοβαρότατες ελλείψεις στη δυνατότητα άσκησης του δικαιώματος απρόσκοπτης πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου, καθώς όλα τα αιτήματα μεταφέρονται στην Αθήνα με αποτέλεσμα τις ατέλειωτες ουρές στην Πέτρου Ράλλη, την κράτηση για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στα σύνορα κ.ά.
* Προβλήματα σε διερμηνεία, ενημέρωση και νομική αρωγή, ποιότητα των συνεντεύξεων και των αποφάσεων, στελέχωση υπηρεσιών με εκπαιδευμένο προσωπικό.
* Το νέο Π.Δ. 81/2009 που υιοθετήθηκε στις 30/6/2009 διακυβεύει τις εγγυήσεις προστασίας, καταργεί την επιτροπή προσφυγών και αναθέτει την αρμοδιότητα εξέτασης και απόφασης σε 53 αστυνομικές διευθύνσεις ανά την επικράτεια. Αυτός ήταν και ο λόγος για τον οποίο η Υ.Α. αρνήθηκε να συμμετάσχει στις γνωμοδοτικές επιτροπές, ενώ σήμερα εκφράζει την ικανοποίησή της για τις δηλώσεις του υπουργού Προστασίας του Πολίτη περί μεταφοράς των αρμοδιοτήτων εξέτασης των αιτημάτων ασύλου από την αστυνομία σε πολιτική αρχή.
Ποιος είναι ο επιδιωκόμενος στόχος; - «Δίκαιες και αποτελεσματικές διαδικασίες, ώστε να εκδίδονται αποφάσεις σε εύλογο χρονικό διάστημα που θα ανταποκρίνονται πλήρως στα περί προσφυγικού δικαίου διεθνώς και ευρωπαϊκώς προβλεπόμενα, έτσι ώστε να λαμβάνουν καθεστώς όλοι όσοι δικαιούνται διεθνούς προστασίας. Το σύστημα να γίνει ελκυστικό για τους πρόσφυγες -που, σε μεγάλο βαθμό σήμερα, δεν ζητούν άσυλο, αν και το δικαιούνται, αναζητώντας τρόπους διαφυγής σε άλλες χώρες της Ε.Ε.- και αποτρεπτικό για τους αμιγώς οικονομικούς μετανάστες που καταφεύγουν στο καθεστώς ασύλου για να νομιμοποιήσουν πρόσκαιρα την παραμονή τους -γι' αυτούς πρέπει να υπάρξουν εναλλακτικές διέξοδοι τακτοποίησης και νομιμοποίησης, έστω πρόσκαιρης, ιδιαίτερα για όσους ήδη ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα, χωρίς κανένα νομιμοποιητικό έγγραφο και προστασία. Με τον τρόπο αυτό, θα αυξηθούν τα ποσοστά χορήγησης ασύλου, ενώ παράλληλα θα περιοριστούν τα προφανώς αβάσιμα αιτήματα».
Τι προτείνετε; - «Την άμεση δημιουργία μιας ομάδας εργασίας από εμπειρογνώμονες, η οποία, αφού μελετήσει τα συστήματα ασύλου άλλων κρατών της Ε.Ε. και τις ιδιομορφίες της Ελληνικής Διοίκησης, θα προτείνει το πλέον ενδεδειγμένο σύστημα για την ελληνική πραγματικότητα, τις αναγκαίες τροποποιήσεις του υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου, τις αρμοδιότητες των εμπλεκομένων υπουργείων, αλλά και τα μεταβατικά μέτρα και διατάξεις μέχρις ότου πραγματοποιηθεί η μεταφορά των αρμοδιοτήτων από την αστυνομία. Το έργο της επιτροπής θα πρέπει να ολοκληρωθεί, με την υποβολή συγκεκριμένου σχεδίου δράσης, σε σύντομο χρονικό διάστημα, ενώ σε αυτή η Υ.Α. προτείνει να μετέχουν εμπειρογνώμονες από υπουργεία, όπως αυτό της Προστασίας του Πολίτη, των Εσωτερικών, της Δικαιοσύνης και της Υγείας, δικαστές και καθηγητές του Συνταγματικού ή Διοικητικού Δικαίου, καθώς και εκπρόσωποι του Συνήγορου του Πολίτη, ΜΚΟ, και της ίδιας της Υ.Α.».
Επιγραμματικά, η δομή του νέου συστήματος που προτείνει η Υ.Α. μετά από σύγκριση των αντίστοιχων μοντέλων που ισχύουν στην Ε.Ε. περιλαμβάνει: * Μια κεντρική υπηρεσία ασύλου για την εξέταση των αιτημάτων ασύλου και τη λήψη απόφασης σε πρώτο βαθμό (με υπαλλήλους που θα διενεργούν συνεντεύξεις στα μεγάλα αστικά κέντρα και στις Περιφέρειες και θα εισηγούνται ή θα συναποφασίζουν με προϊσταμένους τους ή σε ολιγομελείς περιφερειακές επιτροπές ασύλου), η οποία θα συνδράμει γενικότερα την όλη διαδικασία. * Μια ανεξάρτητη Επιτροπή Προσφυγών, η οποία θα εξετάζει τα απορριφθέντα σε πρώτο βαθμό αιτήματα, επικουρούμενη από Γραμματεία οργανωμένη εντός της Υπηρεσίας Ασύλου. Ελεγχο νομιμότητας των αποφάσεων της Επιτροπής Προσφυγών από το Συμβούλιο της Επικρατείας. * Κι ακόμη, τη δημιουργία ειδικής επιτροπής προσφυγών για τα συσσωρευμένα εκκρεμή αιτήματα σε δεύτερο βαθμό και την εξασφάλιση όλων των βασικών εγγυήσεων, όπως καταρτισμένο προσωπικό αποκλειστικής απασχόλησης στα ζητήματα ασύλου, επαρκής διερμηνεία, κρατική νομική συνδρομή. Η στελέχωση αυτών των υπηρεσιών ασύλου δημιουργεί σύμφωνα με την Υ.Α. νέες θέσεις εργασίας για επιστήμονες ειδικευμένους στο προσφυγικό δίκαιο, το δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων -δικαιωμάτων του παιδιού- δίκαιο που διέπει την παράνομη διακίνηση και εμπορία ανθρώπων κ.λπ. Παράλληλα, πρέπει να γίνει σοβαρή προσπάθεια εξασφάλισης ικανού αριθμού διερμηνέων σε όλες τις βασικές προσφυγικές γλώσσες.
Ολα αυτά όμως δεν κοστίζουν για τους οικονομικά χαλεπούς καιρούς που διάγουμε; - «Ολα είναι θέμα οργάνωσης, όχι κόστους: υπάρχουν επαρκή ευρωπαϊκά κονδύλια και είναι δεδομένο το ενδιαφέρον και η διάθεση της Επιτροπής της Ε.Ε. να στηρίξει οικονομικά τις κινήσεις για αναγκαίες βελτιώσεις στο ελληνικό σύστημα ασύλου, καθόσον είναι γνωστά τόσο τα προβλήματα όσο και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα από τις μαζικές εισροές μικτών ομάδων. Αυτό που χρειάζεται είναι οργάνωση, μεθοδικότητα και προγραμματισμός, καθώς και διπλωματικές πρωτοβουλίες, ώστε να εξασφαλιστούν οι απαραίτητοι οικονομικοί πόροι».*
Τι μοντέλο επικρατεί στην Ε.Ε.; Το επικρατέστερο μοντέλο στις άλλες χώρες της Ε.Ε. έχει τα εξής χαρακτηριστικά: * Σε πρώτο βαθμό προβλέπεται ειδική υπηρεσία με εξειδικευμένο προσωπικό σε θέματα ασύλου, η οποία υπάγεται στο αρμόδιο υπουργείο το οποίο είναι το υπουργείο Εσωτερικών σε Αυστρία, Κύπρο, Δανία, Φινλανδία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Αγγλία, Δικαιοσύνης σε Ιρλανδία, Ολλανδία, Σουηδία και Μετανάστευσης στη Γαλλία. * Σε δεύτερο βαθμό (προσφυγή) προβλέπονται ανεξάρτητα όργανα, είτε δικαστικά είτε οιονεί δικαστικά, τα οποία εξετάζουν επί της ουσίας τα απορριφθέντα σε πρώτο βαθμό αιτήματα ασύλου και καταλήγουν σε απόφαση για τη χορήγηση ή μη καθεστώτος προστασίας. *Παράλληλα υπάρχει η δυνατότητα περαιτέρω προσφυγής στα ανώτατα δικαστήρια της χώρας για έλεγχο νομιμότητας. * Ο ρόλος της αστυνομίας περιορίζεται σε θέματα εισόδου και πρώτης επαφής (καταγραφή, δακτυλοσκόπηση κ.λπ.), ελέγχου και επιστροφής των απορριφθέντων αιτούντων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου