ΠΟΙΟΣ ΑΚΟΥΕΙ ΤΟΝ ΣΥΝΗΓΟΡΟ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ;;

Αναδημοσίευση από εφημερίδα "Ελευθεροτυπία" (30/03/09)

Καταπέλτης κατά ΕΛ.ΑΣ. για καταχρηστικές και αυθαίρετες πρακτικές εις βάρος πολιτών και μεταναστών είναι και πάλι ο Συνήγορος του Πολίτη. Στο στόχαστρό του βρίσκονται τόσο οι αναίτιες συλλήψεις όσο και τα περιστατικά αστυνομικής βίας και μαζικών διώξεων κατά αλλοδαπών (επιχειρήσεις-σκούπα, απελάσεις, αδικαιολόγητες κρατήσεις). Στην ετήσια έκθεσή του για το 2008, στρέφεται επίσης και κατά του υπουργείου Δικαιοσύνης, για την απαράδεκτη κατάσταση που επικρατεί στις «μεσαιωνικές» ελληνικές φυλακές. Καταγγέλλει εκτεταμένη διαφθορά των σωφρονιστικών μηχανισμών και αδιέξοδες πολιτικές στα ναρκωτικά και τη μετανάστευση.

Σύμφωνα με την έκθεση, οι αναίτιες συλλήψεις και προσαγωγές υπόπτων για έλεγχο και διασταύρωση στοιχείων, επαναλαμβάνονται και το 2008 με αμείωτη συχνότητα, παρά τις διευκρινιστικές εγκυκλίους τής ΕΛ.ΑΣ. και όσα ρητά προβλέπονται στον νόμο. Πρόκειται για συλλήψεις χωρίς καμία προφανή αιτία. Οι αστυνομικοί αδιαφορούν για τον νόμο και προχωρούν σε έρευνες και προσαγωγές κατά το δοκούν. Αρκεί η «φάτσα» ή τα ρούχα κάποιου περαστικού να μην αρέσουν στο «όργανο της τάξης»! Η δικαιολογία-κλισέ που επικαλούνται οι διωκτικές αρχές είναι η προάσπιση της δημόσιας τάξης ή του δημόσιου συμφέροντος γενικά. Το γεγονός αυτό όμως προκαλεί εύλογη ανησυχία για τους σοβαρούς κινδύνους που μπορεί να προκαλέσει στα ανθρώπινα δικαιώματα η άκριτη εφαρμογή των κυοφορούμενων αυστηρότερων ποινικών διατάξεων του υπουργού Δικαιοσύνης Ν. Δένδια για τους «κουκουλοφόρους». Και αυτό γιατί, εδώ, τα άτομα που δεν θα αρέσουν στους αστυνομικούς και θα συλλαμβάνονται στον... σωρό, θα απειλούνται πλέον με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών χωρίς αναστολή!

Αποτελεί εδραιωμένη πεποίθηση των αξιωματικών της ΕΛ.ΑΣ., αναφέρει ο Συνήγορος, ότι στις προσαγωγές και τους ελέγχους δεν παίζει κανένα ρόλο η συμπεριφορά του συλληφθέντα ούτε απαιτείται να υπάρχουν συγκεκριμένες υπόνοιες εις βάρος κάποιου, όπως απαιτεί ο νόμος. Το κωμικοτραγικό είναι ότι τα πορίσματα των ΕΔΕ επιρρίπτουν συλλήβδην την ευθύνη της σύλληψης στους ίδιους τους συλληφθέντες, επειδή απλώς έτυχε να κινούνται «ασκόπως» στην περιοχή! «Αλλά σε κανένα σημείο ο νόμος δεν επιβάλλει στους πολίτες να συνδέουν προς ορισμένο "νόμιμο" σκοπό τη φυσική τους παρουσία σε δημόσιο χώρο», απαντά ο Συνήγορος. «Η επίκληση λόγων δημόσιας ασφάλειας, δημόσιας τάξης ή γενικότερα δημόσιου συμφέροντος, ως νομιμοποιητικού επιχειρήματος περιστολής δικαιωμάτων ή παράκαμψης εγγύησεων, αποτελεί μια τρέχουσα διοικητική πρακτική», επισημαίνει η έκθεση, παραθέτοντας τα συνεχιζόμενα προβλήματα με την έκδοση διαβατηρίων (εκτεταμένος προληπτικός έλεγχος προσωπικών δεδομένων για όλους τους πολίτες, έλεγχος για τη νόμιμη απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας κ.ά.). Προσθέτει, ωστόσο, πως ακόμη και όταν ο Συνήγορος κατανοεί ως εύλογες τις επικλήσεις του δημόσιου συμφέροντος και της δημόσιας ασφάλειας, εντούτοις αυτά δεν μπορούν να εξασφαλιστούν παρά μόνο με ρητές νομοθετικές ρυθμίσεις. Η πολιτική τού αόριστου «δημόσιου συμφέροντος» εφαρμόζεται πάντως και σε άλλες περιπτώσεις:

*Το Γενικό Επιτελείο Στρατού, επικαλούμενο το «συμφέρον του στρατεύματος», εξανάγκασε στρατεύσιμο να καταταγεί χωρίς να περιμένει την θετική και οριστική κρίση της αρμόδιας υγειονομικής επιτροπής για τη σωματική καταλληλότητα!

*Το υπουργείο Εξωτερικών δικαιολόγησε την αφαίρεση της ελληνικής ιθαγένειας από αλλογενή αγιορείτη μοναχό ακόμη και χωρίς να τηρηθεί η αποκλειστική απαρίθμηση των λόγων που επιβάλλει το Σύνταγμα, επικαλούμενο «πιθανώς αρνητικές για τα εθνικά συμφέροντα συνέπειες».

Με δεδομένη την πρακτική αδυναμία απέλασης του μεγαλύτερου μέρους των μεταναστών, πίσω στις εμπόλεμες χώρες τους, οι «παράνομοι αλλοδαποί» αυξάνονται ραγδαία (εκτιμώνται ήδη σε 220.000). Ενώ συμπληρώνεται δεύτερη δεκαετία ισχυρής παρουσίας μεταναστών στην Ελλάδα, η χώρα φαίνεται να εξοικειώνεται αργά με το γεγονός ότι σημαντικός, ίσως ο μεγαλύτερος αριθμός των προσώπων αυτών, πρόκειται να παραμείνει εδώ. Ετσι συνεχίζονται οι αδικίες:

*Αλλοδαπή, σύζυγος Ελληνα και μητέρα δύο ανήλικων παιδιών, που μένει στην Ελλάδα δέκα χρόνια δεν υπάγεται σε καθεστώς νομιμότητας, επειδή δεν μπορεί να προσκομίσει ούτε θεώρηση εισόδου στην Ελλάδα ούτε παλαιότερη άδεια διαμονής!

*Σπουδαστής ΑΕΙ που έμενε 9 χρόνια νόμιμα εδώ ως προστατευόμενο μέλος, μετά την ενηλικίωσή του αδυνατεί να υποβάλει αίτημα για άδεια διαμονής καθώς δεν μπορεί να αποδείξει το προβλεπόμενο ελάχιστο εισόδημα.

*Αλλοδαπός που διέμενε νόμιμα στη χώρα επί 5 χρόνια ζητούσε άσυλο. Το αίτημά του απορρίφθηκε χωρίς να του παρέχεται καμία δυνατότητα μετάβασης σε άλλο καθετώς νόμιμης διαμονής.

Σε ειδικό κεφάλαιο για την καταπάτηση των δικαιωμάτων των Τσιγγάνων (Ρομά), η έκθεση καταγράφει τα σοβαρά προβλήματα διαβίωσης και τις ποικίλες εκδηλώσεις αποκλεισμού, που εξακολουθούν να υφίστανται οι περισσότεροι Ελληνες Τσιγγάνοι.

Οσον αφορά τις φυλακές, γίνεται λόγος για μεσαιωνικές συνθήκες κράτησης, για ενδημική αυθαιρεσία και αδιαφάνεια στις αποφάσεις των σωφρονιστικών μηχανισμών. Η έκθεση εγκαλεί επίσης κυβέρνηση και δικαιοσύνη για άκριτη επιβολή του εγκλεισμού, για διαφθορά και αδιέξοδες πολιτικές στα ναρκωτικά και τη μετανάστευση. Από μια ευρύτερη σκοπιά, τα προβλήματα του σωφρονιστικού συστήματα διαπλέκονται στενά μ' αυτά της αξιοπιστίας του συστήματος λογοδοσίας των δημόσιων λειτουργών, αλλά και της ποινικής δικαιοσύνης γενικότερα», αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Η έκθεση αποδέχεται ως αληθή και στηλιτεύει με δριμύτητα τα φαινόμενα αστυνομικής βίας κατά αλλοδαπών. «Τα πρόσωπα αυτά, στερούμενα σχεδόν κάθε εγγύησης ασφάλειας, απομένουν έκθετα στις αυταρχικές πρακτικές των κρατικών οργάνων», επισημαίνει χαρακτηριστικά. Καταγγέλλονται οι μαζικές συλλήψεις «σκούπα», οι πολλαπλές απελάσεις, οι αδικαιολόγητες κρατήσεις, οι επαναπροωθήσεις, οι βιαιοπραγίες, αλλά κυρίως η ακραία εκμετάλλευση της λαθραίας απασχόλησης από δίκτυα διακίνησης (π.χ. αγροτικές περιοχές Ηλείας, Αχαΐας, Ηπείρου).

Ανύπαρκτη χαρακτηρίζεται και η διαδικασία παροχής ασύλου. «Με υποτυπώδη μηχανισμό και υποδομή, οι υπηρεσίες ασύλου και τα όργανα που αποφασίζουν στην πραγματικότητα αποτελούν τμήματα ενός αστυνομικού μηχανισμού διαχείρισης ενός πληθυσμού εισβολέων. Οι προσπάθειες πολλών, ίσως των περισσότερων, να καταφύγουν σε άλλες χώρες της Ε.Ε., παρεμποδίζονται από την εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας, με αποτέλεσμα οι αλλοδαποί αυτοί να "εγκλωβίζονται" ως θύλακοι ακραίας ετερότητας αλλά και εξαθλίωσης στην καρδιά του πολεδομικού ιστού μεγάλων αστικών κέντρων, υποκινώντας έτσι τις φοβικές αντιδράσεις του τοπικού πληθυσμού (περιοχές Αγίου Παντελεήμονα, Πέτρου Ράλλη, Πάτρα, Ηγουμενίτσα).