ΓΙΑ ΤΟΝ ΦΡΑΧΤΗ ΣΤΟΝ ΕΒΡΟ

Από την "Εποχή" του Γιάννη Αλμπάνη

«Γκρεμίστε τα τείχη που εγκλωβίζουν μέσα σε απολυταρχισμούς, μέσα σε αυταρχισμούς, μέσα σε ιδεοληψίες και προκαταλήψεις τόσο κόσμο, τους πολίτες αυτής της ηπείρου. Γκρεμίστε τα τείχη, ώστε να ανοίξουν οι ορίζοντες για τη Δημοκρατία και την ελευθερία» Γιώργος Παπανδρέου, Βερολίνο, 10/12/2009

«Η ελληνική κοινωνία έχει ξεπεράσει τα όρια της αντοχής παράνομων μεταναστών. Το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη παράλληλα με τη δράση της Ελληνικής Ακτοφυλακής σχεδιάζει στα χερσαία σύνορα τη δημιουργία ενός φράχτη για την αποτροπή της εισόδου παράνομων μεταναστών» Χρήστος Παπουτσής, Αθήνα, 3/1/2011

"Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώμεγάλα κʼ υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη" Κ. Π. Καβάφης

Λογικά δεν πρέπει να εξέπληξε κανέναν η ανακοίνωση του Χρήστου Παπουτσή ότι η κυβέρνηση σκοπεύει να αναγείρει τείχος στον Έβρο. Έτσι κι αλλιώς, δεν μπορεί να προκαλέσει πλέον έκπληξη οποιοδήποτε μέτρο μιας κυβέρνησης που έχει ξεπεράσει με την πολιτική της κάθε όριο αγριότητας και υποκρισίας. Πόσο μάλλον που στο μεταναστευτικό η κυβέρνηση Παπανδρέου επιχειρεί να διεμβολίσει από τα δεξιά το χώρο της Νέας Δημοκρατίας. Από τις απίστευτες δηλώσεις Λοβέρδου, που ενοχοποιούν τους… μετανάστες για τα προβλήματα του ΕΣΥ (!), έως το στυλ Σαρκοζί που έχει υιοθετήσει ο Παπουτσής, και από τη «μηδενική ανοχή» του Μπουτάρη έως τη θεσμοθετημένη πια αστυνομική βαναυσότητα, το ΠΑΣΟΚ αποδεικνύει καθημερινά ότι εκτός από την οικονομική πολιτική, και σε ό,τι αφορά τα δικαιώματα των μεταναστών μπορεί να εφαρμόσει όσα δεν τολμούσαν οι συντηρητικοί προκάτοχοί του. Οι αναφορές στην πολυπολιτισμικότητα όπως επίσης και το θετικό (πλην πολύ δειλό) βήμα του νόμου για την ιθαγένεια μοιάζουν να ανήκουν σε ένα απώτερο και (φευ!) ξεχασμένο παρελθόν, στην εποχή προ του Μνημονίου.

Τι επιδιώκεται λοιπόν μέσα από την ανέγερση του Τείχους στον Έβρο;

Πρώτον, η κυβέρνηση θα ήθελε να εκτρέψει την κίνηση των μεταναστών και των προσφύγων. Όπως έχει δείξει η εμπειρία από τα τείχη στα σύνορα Μεξικού-ΗΠΑ, καθώς και στους ισπανικούς θύλακες στο Μαρόκο Θέουτα και Μελίγια, οι κινήσεις (συμβολικού ή πραγματικού) «σφραγίσματος» των συνόρων δεν περιορίζουν γενικά τη μετανάστευση, αλλά οδηγούν στην επαναχάραξη των διαδρομών που ακολουθούν οι μετανάστες. Προφανώς η κυβέρνηση ευελπιστεί ότι με μια δραματική κίνηση θα στείλει το μήνυμα στους ενδιαφερόμενους ότι η προσπέλαση στην Ελλάδα καθίσταται δυσκολότερη.

Δεύτερον, η κυβέρνηση θέλει να στείλει μήνυμα στο εσωτερικό της χώρας, χαϊδεύοντας τα αυτιά των συντηρητικών πολιτικών ακροατηρίων. Οι δηλώσεις Παπουτσή από τις 17/11/10 είναι ενδεικτικές: «Το μήνυμά μας προς όλο τον κόσμο και στις χώρες προέλευσης των μεταναστών είναι σαφές και καθαρό: η Ελλάδα δεν είναι ξέφραγο αμπέλι». Χάνοντας έδαφος στα αριστερά του λόγω Μνημονίου, το ΠΑΣΟΚ επιχειρεί να ισοφαρίσει τις απώλειες εμφανιζόμενο πιο αποτελεσματικό και πιο αποφασιστικό από τη ΝΔ στο πάλαι ποτέ προνομιακό πεδίο της Δεξιάς, αυτό της «ασφάλειας» και της αστυνόμευσης.

Τρίτον, με την ανέγερση του Τείχους στον Έβρο επιδιώκεται η αναμόχλευση του ζητήματος που θέτει η Συνθήκη του Δουβλίνου 2. Το Δουβλίνο 2 προβλέπει ότι οι αιτήσεις ασύλου εξετάζονται στην πρώτη χώρα εισόδου, ανεξαρτήτως του σε ποια χώρα της ΕΕ θέλουν να ζήσουν οι πρόσφυγες. Ο δραματικός κι εξόχως μιντιακός χαρακτήρας της κυβερνητικής ανακοίνωσης βάζει την ΕΕ σε άβολη θέση, αφού το Τείχος αποτελεί πλήγμα για την εικόνα της φιλελεύθερης Ευρώπης και, επιπλέον, δεν είναι ό,τι καλύτερο για τις ευρωτουρκικές σχέσεις –πράγμα που εξηγεί και τις αποστάσεις που κράτησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Από τη μεριά του ο Παπουτσής είναι και σε αυτό το σημείο πολύ σαφής: «Ίσως κάποιοι θα επιθυμούσαν να καταστεί η Ελλάδα κέντρο μακράς παραμονής και εξέτασης των αιτημάτων ασύλου των μεταναστών που έρχονται από όλο τον κόσμο και επιδιώκουν να φτάσουν στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όμως, η ελληνική κοινωνία δεν αντέχει αυτό το βάρος». Εν ολίγοις, κάνουμε σαματά για να ανοίξει η κουβέντα.

Τέταρτον, το Τείχος του Έβρου αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση της στρατιωτικοποίησης της αστυνόμευσης και της εσωτερικής «ασφάλειας». Από τη στρατοχωροφυλακή της Frontex που επιτηρεί τα σύνορα έως τους οπλισμένους με πολεμικά όπλα αστυνομικούς που έχουν καταλάβει το κέντρο της Αθήνας, και από το συναγερμό των στρατιωτικών μονάδων κατά τη διάρκεια του Δεκέμβρη έως την εκπαίδευση των ειδικών δυνάμεων του στρατού για την καταστολή διαδηλώσεων, η παραδοσιακή απόσταση που στους καιρούς της δημοκρατίας χωρίζει την αστυνομία από το στρατό μοιάζει να καλύπτεται με ταχύ ρυθμό. Η προσέγγιση του μεταναστευτικού με όρους εθνικής απειλής, καθώς και η εν γένει αντιμετώπιση των «επικίνδυνων πληθυσμών» ως εσωτερικών εχθρών καταδεικνύουν την εκτίμηση των ελίτ ότι ο επόμενος πόλεμος δεν θα γίνει εναντίον οργανωμένων στρατιωτικών δυνάμεων, αλλά εναντίον άμαχων μαζών. Οι προφανείς στόχοι είναι από τη μια μεριά η αποτροπή των ανεξέλεγκτων εκρήξεων των αποκλεισμένων, και από την άλλη, η πειθάρχηση δια της περιρρέουσας πολεμικής απειλής όσων είναι ενταγμένοι στην οικονομική δραστηριότητα.

Πέμπτον, το Τείχος παρέχει τεχνικές διευκολύνσεις στις δυνάμεις ασφαλείας. Τα σύγχρονα τείχη δεν είναι μόνο ατσάλι και μπετόν. Έχοντας ενσωματωμένους θερμικούς ανιχνευτές και κάμερες επιτρέπουν την επιτήρηση μιας ευρείας περιοχής με τη μίνιμουμ απασχόληση προσωπικού –ακόμα και οι στρατοχωροφύλακες κοστίζουν… Να σημειώσουμε ότι αν και το ισραηλινό Τείχος της Ντροπής αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα «έξυπνου τείχους» (sic), η αρχική ιδέα ανήκει στον ηγέτη της Ανατολικής Γερμανίας Έριχ Χόινεκερ που είχε οραματιστεί ήδη από τη δεκαετία του ʼ80 το «Τείχος 2000».

Οι άμεσες συνέπειες της ανέγερσης του Τείχους του Έβρου είναι προφανείς. Πρώτα, απʼ όλα καταργείται de facto το δικαίωμα αίτησης ασύλου για τους πολιτικούς πρόσφυγες. Αν κάποιος δεν μπορεί καν να περάσει τα σύνορα, αποκλείεται εκ των προτέρων η οποιαδήποτε πιθανότητα να τύχει του καθεστώτος προστασίας που προβλέπουν οι διεθνείς συνθήκες. Ας φανταστούμε μόνο τι σημαίνει αυτό για τους Αφγανούς πρόσφυγες που δραπετεύουν από την καθημαγμένη χώρα τους ή για τους Ιρανούς αντιπολιτευόμενους που αντιμετωπίζουν τις θανατικές ποινές της θεοκρατικής δικτατορίας. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι το Τείχος πολλαπλασιάζει τους κινδύνους του ήδη εξαιρετικά επικίνδυνου ταξιδιού, αφού μετανάστες και πρόσφυγες αναγκάζονται να επιλέξουν ακόμα πιο δύσκολες διαδρομές. Μόνο στον Έβρο, την περασμένη χρονιά διαπιστώθηκαν τουλάχιστον σαράντα θάνατοι ανθρώπων που επιχειρούσαν να περάσουν τα σύνορα –κάτι που σημαίνει ότι στην πραγματικότητα οι νεκροί είναι πολύ περισσότεροι. Είναι, επίσης, χαρακτηριστικό ότι στο Τείχος ΗΠΑ-Μεξικού τα τελευταία δεκατρία χρόνια έχουν πεθάνει περισσότεροι από πέντε χιλιάδες άνθρωποι, όταν σε ολόκληρη την ιστορία του Τείχους του Βερολίνου οι νεκροί δεν ξεπέρασαν τους διακόσιους. Με δυο, το Τείχος του Έβρου έρχεται να κάνει ακόμα πιο βίαιο το καθεστώς εξαίρεσης που έχει επιβληθεί στα σύνορα. Ένα καθεστώς που δεν ακυρώνει μόνο τα δικαιώματα μεταναστών και προσφύγων, αλλά αναιρεί την ίδια την ιδιότητά τους ως ανθρώπων. Το να υπερασπιστούμε λοιπόν τους ανθρώπους που προσπαθούν να επιβιώσουν δραπετεύοντας από τον πόλεμο, την εξαθλίωση και την κλιματική αλλαγή, δεν είναι απλά η αυτονόητη πολιτική επιλογή της Αριστεράς. Αποτελεί, ταυτόχρονα, έκφραση της άρνησής μας να γίνουμε συνένοχοι στη διαρκώς διογκούμενη κρατική βαρβαρότητα.